Predmeti u etnološkom odjeljenju Muzeja istočne Bosne Tuzla potiču s kraja 19. i prve polovine 20. vijeka i predstavljaju materijalnu i duhovnu kulturu i tradiciju Bošnjaka, Srba, Hrvata i ostalih naroda koji vijekovima žive na prostorima istočne i sjeveroistočne Bosne.

Zbirke etnološkog odjeljenja čine: poljoprivredno oruđe i alat, sprave za izradu proizvoda domaće radinosti, alati i proizvodi tradicionalnih zanata, dijelovi pokućstva (seoskog i gradskog) i kompleti bosanske gradske sobe, tradicionalno posuđe (zemljano, drveno i bakarno), dijelovi i kompleti tradicionalne seoske i gradske, ženske i muške nošnje, nakit, starinsko oružje i oprema, tekstilno pokućstvo, ćilimi, predmeti vezani za narodne običaje i vjerovanja i sl.

Predmeti su sakupljeni otkupom i poklonima ali i tokom istraživačkih projekata, od kojih izdvajamo:

• U septembru 1956. godine započela su terenska istraživanja sjeveroistočne Bosne, u cilju prikupljanja predmeta materijalne kulture za etnološko odjeljenje Zavičajnog muzeja u Tuzli. Tom prilikom, etnolozi su posebnu pažnju posvetili proučavanju narodne nošnje na području Osata. Rezultate ovih proučavanja objavili su Nikola Pavković i Miroslav Draškić u članku: Narodna nošnja iz Osata, Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga 1, Tuzla 1957. godine.
• Istraživanja Karavlaha vršena su tokom proljeća 1956. i 1957. godine i obuhvatila su sva veća karavlaška naselja u sjeveroistočnoj Bosni. Terenska istraživanja je obavio Nikola Pavković, kustos etnolog, koji je rezultate istraživanja objavio u radu: Karavlasi i njihovo tradicionalno zanimanje, Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga 1, Tuzla 1957. godine.
• Etnološka istraživanja 1966. godine vršena su u Tuzli, dijelu Srebrenice i Bratunca, te 1966. i 1973. u Gračanici.
• Na području Zvornika i Bijeljine, zatim u Gračanici, Srebreniku, Bratuncu, Orašju, Donjoj Mahali i Tolisi vršena su etnološka istraživanja 1968. godine, a tokom 1970. godine na teritoriji Šekovića, Vlasenice, Banovića i Husina.
• Etnološka ispitivanja u selu Husinu je, tokom 1972. i 1973. godine, vršio kustos etnolog Salih Kulenović. Rezultati ovih istraživanja objavljeni su u muzejskom stručnom časopisu: Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga 10, Tuzla 1973. godine.
• Tokom 1972., ’76., ’78., ’79., ’81. i ’82. godine vršena su istraživanja u Podrinju, na području sela: Skočić, Trnovica, Pađine, Roćević, Donji i Gornji Šepak. Zadatak istraživanja bio je da se prikupi što više etnološke građe o porijeklu stanovništva, naseljima, kući i pokućstvu, tradicionalnoj narodnoj privredi, narodnoj nošnji, narodnim običajima i vjerovanjima. Dio ovih istraživanja, koja se odnose na naselja i porijeklo stanovništva objavio je Salih Kulenović u naučnom radu: Naselja i porijeklo stanovništva u dijelu zvorničkog Podrinja, u časopisu: Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga 14, Tuzla 1982. godine.
• U periodu od 1972. do 1974. godine vršena su etnološka istraživanja u selu Sokolu i široj okolini Gračanice, čiji su rezultati objavljeni u časopisu: Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga 11, Tuzla 1975. godine.
• Istraživanja narodnog života i običaja u Donjem Podrinju, s posebnim osvrtom na naselja Bijeljinu i Janju, izvršena su od 1976.-1978. godine, u okviru naučno-istraživačkog projekta: Istraživanja praistorijskih kultura u periodu nastanka i razvoja upotrebe metala na području Donjeg Podrinja i dijela Semberije i istraživanja narodnog života i običaja donjeg Podrinja. Ispitivano područje obuhvatilo je dio Podrinja i to od naselja Janja na sjeveru do ušća rijeke Tavne na jugu i istočnih i sjeveroistočnih padina planine Majevice, na zapadu. Istraživanja su obavili Radmila Kajmaković, savjetnik u Zemaljskom muzeju i Salih Kulenović, kustos etnolog u Muzeju istočne Bosne Tuzla, koji je 1980. godine, u časopisu Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga 13, objavio naučni rad: Janja – Etnološka monografija. U istom broju časopisa objavljen je i rad Radmile Kajmaković, Etnološka istraživanja u Donjem Podrinju.
• Tokom 1982. i 1983. godine su vršena detaljna etnološka istraživanja na prostoru površinskog kopa „Dubrave – Južna sinklinala“, u selima koja pripadaju tuzlanskoj i živiničkoj opštini: Gornje i Donje Dubrave, Donje i Gornje Par Selo, te Donji i Gornji Pasci. Rezultate navedenih istraživanja je objavio Salih Kulenović u časopisu Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga 15, Tuzla 1984. godine. Istraživanje ovog područja je bilo dio velikog investicionog projekta Rudnika lignita „Kreka“.
• Etnološka istraživanja u toku 1980., 1982. i 1984. godine vršena su na području Skipovca, koji se nalazi oko 12 km sjeverno od Gračanice. Istraživanja je finansirao SIZ-a kulture Gračanica. Rezultati tih istraživanja su objavljeni u naučnom radu Saliha Kulenovića: Prilozi za etnološku monografiju Skipovca, Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga 15, Tuzla 1984. godine.
• Radna organizacija Dobrnja-Lukavac je 1985. godine angažovala Muzej istočne Bosne Tuzla da izvrši terenska istraživanja stanovništva i naselja na prostoru Površinskog kopa Šikulje u Opštini Lukavac, koji je bio u izgradnji, te da o tome sačini elaborat „Arheološka i etnološka razmatranja stanovništva i naselja na prostoru površinskog kopa Šikulje“. Cilj istraživanja je bio da se ispitaju osnovne etnološke karakteristike stanovništva i naselja i zabilježi stanje na tom području prije početka radova. Etnološka istraživanja obuhvatila su naselja: Kruševicu, Prline, Šikulje i Crveno Brdo, a rezultati su objavljeni u naučnom radu Saliha Kulenovića, Etnološka razmatranja stanovništva i naselja na prostoru površinskog kopa Šikulje, u muzejskom časopisu Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga 16, Tuzla 1991. godine.
• Tokom 1991. godine radilo se na prikupljanju etnološke građe o narodnim običajima i vjerovanju na području Gornje i Donje Obodnice i Kosaca.

Etnološki materijal prikupljen tokom navedenih terenskih istraživanja, kao i nabavljen putem otkupa i poklona, Muzej je prezentovao organizovanjem većeg broja izložbi. Među njima su značajnije:

• Izložba vezana za kulturnu prošlost grada Tuzle, postavljena je 1963. godine u objektu „Barutana“. Do 1973. godine ovu izložbu je posjetilo 26.900 posjetilaca.
• Prva stalna izložba postavljena je u zgradi Muzeja i otvorena 27. juna 1967. godine. Izložbom su predstavljeni rezultati dugogodišnjeg rada Muzeja na istraživanju i proučavanju ovog područja i to iz oblasti: arheologije, etnologije, istorije i prirodnog bogatstva, a u jednom dijelu prizemlja je urađen i mali lapidarijum. Ova izložba je do 1970. godine dopunjavana i preuređivana, a imala je 21.500 samostalnih i 175 kolektivnih posjeta.
• Povodom proslave devedesetogodišnjice industrijske proizvodnje soli u Tuzli, Muzej istočne Bosne Tuzla i Fabrika soli pripremili su Izložbu „Tuzlansko solarstvo od najstarijih vremena do danas“. Izložba je otvorena 17. novembra 1975. godine u staroj Fabrici soli. Autori izložbe bili su Salih Kulenović, kustos i Žarko Ilić, viši kustos. Postavljena u autentičnom ambijentu stare solane izložba je prezentovala eksploataciju slane vode i proizvodnju soli od srednjeg vijeka do savremenog doba. Izložba je koncipirana tako da bude osnova za stvaranje muzejske zbirke solarstva, koje u Tuzli ima viševijekovnu tradiciju i značajno mjesto u njenoj privredi.
• Izložba „Tradicionalno tuzlansko zanatstvo“, autora Saliha Kulenovića, postavljena je u septembru 1981. godine u Izložbenom paviljonu u Tuzli. Na izložbi su predstavljeni alat i pribor, kao i proizvodi nekoliko tradicionalnih tuzlanskih zanata: tuzdžija (solara), abadžija i terzija (krojača), kalufdžija, šamidžija, kujundžija, kazandžija, lončara i bačvara, kao i proizvodi tufegdžijskog (puškarskog) zanata.
• U povodu osamdesete godišnjice formiranja prve Seljačke zadruge u Bosni i Hercegovini, tadašnja UPI radna organizacija Orašje i Osnovna organizacija kooperanata „Zadruga“ Tolisa su angažovale Muzej istočne Bosne Tuzla da izradi stalnu Spomen sobu zadrugarstva u Tolisi. Izložba „Tradicionalno i savremeno zadrugarstvo na području srednje Posavine“, postavljena je 20. oktobra 1984. godine u Tolisi, u zgradi gdje je, 16. oktobra 1904. godine, održana Skupština prve Seljačke zadruge. Cilj izložbe je bio da se tekstom, dokumentima, fotografijama i trodimenzionalnim predmetima prikaže razvoj zadrugarstva od tradicionalnih (porodičnih) do savremenih zadruga.

• Izložba „Nakit u sjeveroistočnoj Bosni od praistorije do danas“ je otvorena u januaru 1985. godine u izložbenom prostoru Muzeja. Autori izložbe i kataloga su Salih Kulenović, viši kustos etnolog i Veljko Milić, kustos arheolog. Izložena su 274 primjerka nakita iz zbirki Muzeja istočne Bosne Tuzla, od bronzanog doba (1.800 do 800 godine prije nove ere) do početka 20. vijeka. Izložba je, osim u Tuzli, od 1985.-1990. godine bila postavljena i u Novom Sadu, Vlasenici, Srebrenici, Kladnju, Gračanici, Beogradu, Subotici, Osijeku, Sremskoj Mitrovici i Bijeljini.
• U povodu obilježavanja stogodišnjice postojanja i rada Fabrike soli Tuzla, u adaptiranom prostoru stare solane je postavljena stalna Izložba „Solarstvo u Tuzli od praistorije do danas“. Autori izložbe i kataloga bili su kustosi Muzeja: Salih Kulenović, Veljko Milić, Nikola Panjević, Dragan Dragić i Milena Protić. Izložba je otvorena 17. septembra 1985. godine.
• U saradnji sa Tehnološko-ekonomskim biroom (TEB) iz Zagreba, a u povodu obilježavanja njihove godišnjice, Muzej je pripremio i postavio izložbu „Tradicionalno i industrijsko solarstvo“. Izložba je otvorena 8. decembra 1988. godine u prostorijama TEB-a u Zagrebu, a zatvorena 7. januara 1989. godine. Iste godine postavljena je u Gradskom muzeju u Subotici, te u Muzeju Slavonije u Osijeku.
• U saradnji sa Forumom građana Tuzle, Muzej istočne Bosne Tuzla je u ratnom periodu 1993. godine, pripremio Izložbu „Kulturna baština iz fundusa Muzeja istočne Bosne“. Izložba je otvorena 28. septembra 1993. godine u holu Narodnog pozorišta u Tuzli.
• Stalna muzejska postavka pod nazivom „Iz kulturne baštine Tuzle“ postavljena je 1995. godine. U okviru zajedničke postavke svih odjeljenja, Etnološko odjeljenje je pripremilo Izložbu „Iz etnološke baštine Tuzle“, na kojoj su predstavljeni etnološki predmeti iz Tuzle, s kraja 19. i početka 20. vijeka: namještaj, pokućstvo, posuđe, nošnja i nakit. Izložba je propraćena odgovarajućim katalogom.
• Izložba „Srebro i zlatovez iz fundusa Muzeja istočne Bosne“, postavljena je u izložbenom prostoru Muzeja u junu mjesecu 1997. godine. Na izložbi je predstavljen tradicionalni nakit od srebra, s kraja 19. i početka 20. vijeka, rad domaćih majstora kujundžija, kao i reprezentativni dijelovi ženske gradske nošnje ukrašeni zlatovezom. Izložba je propraćena odgovarajućim katalogom. Autor izložbe i kataloga je Vesna Isabegović. Izložba: „Srebro i zlatovez iz fundusa Muzeja istočne Bosne“ je, od 23. do 25. maja 1998. godine, gostovala u Domu kulture u Gračanici, a u povodu Dana opštine Gračanica.
• U Tuzli je, u okviru privredne manifestacije „Promo ′98“, 23. aprila 1998. godine i tokom simpozijuma „Strategija obnove i razvoja Tuzlansko-podrinjskog kantona“, 10. septembra 1998. godine, postavljena muzejska izložba „Nošnja i nakit iz fundusa Muzeja istočne Bosne“.
• Izložbu fotografija „Graditeljsko naslijeđe Tuzle iz austro-ugarskog perioda“, Muzej je postavio 21. maja 1998. godine u Bosanskom kuturnom centru u Tuzli. Za izložbu je štampan i prateći katalog.
• Izložba „Bosanski vez“ postavljena je 1999. godine u izložbenom prostoru Muzeja. Autor izložbe i kataloga je Vesna Isabegović, muzejska savjetnica. Na izložbi su prikazani predmeti vezeni tradicionalnim vezom, koji je odraz duha i vezilačke vještine bosanskih žena i koji predstavljaju reprezentativni dio našeg kulturnog naslijeđa.
• „Tradicionalna bosanska gradska soba“ je naziv izložbe koja je postavljena u decembru 1999. godine i koja je praćena prigodnim katalogom. Izložba je u junu 2000. godine gostovala u Čeliću, na manifestaciji “Dani jagodastog voća“.
• U okviru manifestacije „Ljeto u Tuzli“, 11. septembra 2000. godine je postavljena Izložba „Posuđe od bakra i mesinga“. Na izložbi je predstavljeno tradicionalno posuđe iz druge polovine 19. do prve polovine 20. vijeka, proizvod domaćih majstora kazandžija. Za izložbu je štampan i katalog, autorice Vesne Isabegović.
• Muzej je zajedno sa Bosanskim kulturnim centrom i grafičkom kućom Hercegtisak, 18. novembra 2002. godine, priredio multimedijalnu prezentaciju pod nazivom “Volim Tuzlu”, u okviru koje je postavljena izložba nakita od srebra i tradicionalnog gradskog pokućstva, iz etnološkog odjeljenja. Usklopu ove prezentacije promovisan je i kalendar sa motivima muzejskih eksponata. Izložba je u Bosanskom kulturnom centru Tuzla bila otvorena sedam dana, te su je imali priliku vidjeti brojni posjetioci.
• U okviru manifestacije „Ljeto u Tuzli“, jula 2003. godine, Muzej istočne Bosne Tuzla i Arhiv Tuzlanskog kantona su pripremilii postavili Izložbu „Tuzla kroz vijekove“. Za ovu izložbu je štampan i prateći katalog.
• U mjesecu junu 2004. godine, kustosi muzeja Vesna Isabegović i Mirsad Bakalović pripremili su i postavili izložbu “Srebrenica kroz vijekove”. Na izložbi su prezentovani istorijski dokumenti, fotografije i eksponati o Srebrenici od rimskog do austrougarskog perioda, a postavljena je u Domu kulture u Srebrenici. Ovom izložbom, Muzej istočne Bosne Tuzla je dao svoj doprinos obnavljanjanju muzejske zbirke u Srebrenici.
• U Muzeju Semberije u Bijeljini gostovala je izložba Muzeja istočne Bosne Tuzla „Nakit i zlatovez iz Muzeja istočne Bosne“. Izložba je otvorena 03. decembra 2009. godine i trajala je do 25. decembra, te privukla pažnju velikog broja posjetilaca i medija.
• Prigodna izložba iz fundusa arheološkog i etnološkog odjeljenja Muzeja postavljena je 27. februara 2010. godine u Hotelu Tuzla, u povodu održavanja Donatorske večeri za prikupljanje sredstava za rekonstrukciju zgrade Muzeja. Donatorsku svečanost organizovao je Rotary klub Tuzla Leda. Za tu priliku pripremljena je i štampana brošura: „Muzej istočne Bosne, svjedok prošlosti – vizionar budućnosti“, u kojoj su predstavljena sva muzejska odjeljenja, sa najreprezentativnijim eksponatima, kao i projekat buduće muzejske zgrade.
• Od 10. do 17. decembra 2010 godine, u Međunarodnoj galeriji portreta u Tuzli, Muzej je postavio etnološku izložbu „Tragovima predaka“. Izložba je postavljena u okviru projekta: Dani Velike Britanije u Bosni i Hercegovini, u saradnji sa Osnovnom školom Pasci. Zbog interesovanja posjetilaca, izložba je trajala do kraja decembra.
• U saradnji sa Udruženjem obrtnika „Stari i umjetnički zanati“, Muzej je 16. maja 2012. godine, na sajmu GRAPOS EXPO u Gračanici, postavio Izložbu „Tradicionalna bosanska soba“.
• Muzej je bio organizator radionice „Značaj i uloga tradicionalne nošnje u prezentaciji scenskog folklornog naslijeđa“, koja je održana 17. decembra 2012. godine u Bosanskom kulturnom centru u Tuzli, a u okviru priprema za 5. festival sevdalinke „Sevdalinko u srcu te nosim“. Radionici su prisustvovali brojni predstavnici kulturno-umjetničkih društava sa prostora sjeveroistočne Bosne. Prezentacije su održale: Svjetlana Bajić i Marica Filipović, muzejske savjetnice Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine i Vesna Isabegović, muzejska savjetnica Muzeja istočne Bosne Tuzla. U okviru radionice Muzej je postavio Izložbu „Elementi tradicionalne nošnje sjeveroistočne Bosne“.
• Izložba “Kuća sjeveroistočne Bosne“, u saradnji sa Zavodom za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa, postavljena je u Srebreniku 15. maja 2015. godine. Na izložbi je predstavljen tradicionalni namještaj, pokućstvo i posuđe iz fundusa Muzeja istočne Bosne.
• U okviru manifestacije Ljeto u Tešnju, 15. septembra 2015. godine Muzej je u Muzeju Tešanj postavio etnološku izložbu „Tradicionalni nakit sjeveroistočne Bosne s kraja XIX stoljeća“.
• U povodu Međunarodnog dana bijelog štapa, 15. oktobra 2015. godine, u prostorijama Udruženja građana oštećenog vida Tuzla, kustos etnolog Vesna Isabegović je pripremila i postavila izložbu etnoloških eksponata, koju su slijepe osobe mogle taktilno doživjeti. Ovo je mnogima bila jedinstvena prilika da dođu u kontakt sa muzejskim predmetima i da se upoznaju sa jednim dijelom našeg kulturno-istorijskog naslijeđa.
• Saradnja sa Udruženjem građana oštećenog vida je nastavljena i 2016. godine, u okviru projekta „Etnologija na vrhovima prstiju“. Autor projekta je bila Vesna Isabegović, a finansiran je sredstvima Ministarstva civilnih poslova Bosne i Hercegovine. Glavni događaj je bila istoimena izložba postavljena u izložbenom prostoru Muzeja, koji je za tu priliku u potpunosti prilagođen osobama oštećenog vida, kao i osobama sa drugim oblicima invaliditeta. Izložba je taktilnog karaktera, prilagođena slijepim i slabovidim osobama, za koje je štampana i brošura na brajevom pismu, kao i snimljen audiovodič. Izložba je otvorena u povodu 15. oktobra, Međunarodnog dana bijelog štapa i trajala je od 13. oktobra do 03. decembra, Međunarodnog dana osoba sa invaliditetom. Cijeli projekat je osmišljen da osobama sa invaliditetom poboljša pristup muzejskim zbirkama, što je izazvao veliku pažnju javnosti, a izložbu je posjetio znatan broj građana Tuzle i drugih gradova Bosne i Hercegovine, kao i Hrvatske.
• Projekat „Etnologija na vrhovima prstiju“ prezentovan je međunarodnoj javnosti na 5. Konferenciji „Meet See Do“, koja je održana od 06. do 08. aprila 2017. godine u Prištini, u organizaciji „Balkanske mreže muzeja“ i Fondacije „Kulturno naslijeđe bez granica“.

Muzej istočne Bosne Tuzla je uvijek imao dobru saradnju sa drugim muzejima u Bosni i Hercegovini i šire. Rezultat te saradnje je međumuzejska razmjena izložbi. Od etnoloških izložbi koje su gostovale u našem muzeju možemo izdvojiti slijedeće:

• „Materijalna kultura Zmijanja“, izložba Muzeja Bosanske Krajine iz Banja Luke i Zemaljskog muzeja Sarajevo, otvorena 24. februara 1986. godine u izložbenom prostoru Muzeja istočne Bosne Tuzla.
• „Vez na ženskim seoskim košuljama Metohije i Kosova“, izložba Etnografskog muzeja iz Beograda je otvorena 29. aprila 1987. godine, u povodu četrdeset godina rada Muzeja i Međunarodnog praznika rada. Autor izložbe i kataloga je Olivera Vasić.
• Izložbu „Zlatovez u Slavoniji“ postavio je Muzej Slavonije iz Osijeka 15. juna 1988. godine u prostorijama Muzeja. Autor izložbe je Lazo Stojanović, kustos Muzeja Slavonije.
• U aprilu 1997. godine, u Muzeju istočne Bosne Tuzla je postavljena izložba Muzeja čovjeka iz Pariza (Homme de musee Paris), pod nazivom „Svi su isti – svi su različiti“.
• U okviru saradnje sa drugim muzejima u Bosni i Hercegovini, u Muzeju istočne Bosne Tuzla   upriličena je izložba Muzeja Sarajeva „Najljepši jelovnici svijeta”, iz kolekcije velikog kolekcionara Ištvana Mezea. Izložba je otvorena 29. novembra 2002. godine i trajala je mjesec dana.
• U izložbenom prostoru Muzeja je 22. juna 2017. godine otvorena izložba etnološkog odjeljenja Muzeja Republike Srpske iz Banja Luke „Zmijanjski vez“. Na izložbi je prikazan vez sa Zmijanja, koji je 2014. godine upisan na UNESCO-vu Reprezentativnu listu nematerijalnog naslijeđa čovječanstva.